Οδυσσέας Ελύτης

"Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ"

Θέατρο Λυκαβηττού : καλοκαίρι 1977

Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Ποίηση : Οδυσσέας Ελύτης 
Μελοποίηση : Μίκης Θεοδωράκης 

Το λαϊκό ορατόριο "'Αξιον Εστί", σύμφωνα με την ορολογία τού συνθέτη του, γράφτηκε στην Αθήνα καί στο Παρίσι, από την άνοιξη τού 1960 έως τον Δεκέμβριο τού 1963.

«Ο Μπιθικώτσης και ο «αντεθνικώς δρων» συνθέτης ήταν οι λόγοι που το καλοκαίρι του 1964 ματαιώθηκε η πρώτη παρουσίαση του «Αξιον Εστί» στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών -με την Ενωση Κέντρου στην εξουσία και τον Θεοδωράκη βουλευτή της ΕΔΑ…»

(Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 29 Απριλίου 2011, Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ)

Το 1965, στην "Επιθεώρηση Τέχνης", ο Οδυσσέας Ελύτης έγραφε:
«Εχω την εντύπωση, και δεν πιστεύω να κάνω λάθος, ότι η μουσική του "Αξιον Εστί" θα γνωρίσει τις ίδιες αντιδράσεις που γνώρισε το ποιητικό έργο και θα περάσει, λίγο ως πολύ, από τα ίδια στάδια: δυσφορία στην αρχή από τη μετατόπιση σε άλλον χώρο, αμηχανία, αντίδραση στις καινοτομίες, ύστερα σιγανή αφομοίωση, δειλή συμφιλίωση και, τέλος, κατανόηση και αγάπη».

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Οδυσσέας Ελύτης (2 Νοεμβρίου 1911 - 18 Μαρτίου 1996), φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλλη του Παναγιώτη, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του '30. Διακρίθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, γνωστός για τα ποιητικά του έργα Άξιον Εστί, Ήλιος ο πρώτος, Προσανατολισμοί κ.α. Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε πολλές ξένες γλώσσες. Το έργο του περιλάμβανε ακόμα μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών εργων Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, Αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης.

Με τον όρο Άξιον Εστί αναφερόμαστε στην εικόνα της Παναγίας, της «εφέστιας προστάτιδας», του Αγίου Όρους. Με το ίδιο όνομα επίσης τιτλοφορήθηκε το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη Άξιον Εστί το 1949, το οποίο αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης στο ορατόριο Άξιον Εστί.

Η εικόνα της Παναγίας, το «Άξιον Εστί», είναι μια από τις περίφημες εικόνες του Αγίου Όρους. Βρίσκεται στο ναό του Πρωτάτου στις Καρυές του Αγίου Όρους, θεωρούμενη ως «κοινή εφέστιος προστάτις» εικόνα όλων των Αγιορείτικων Μονών, φέρουσα στο πλαίσιό της τις σφραγίδες και των 20 Μονών.

Επί της εικόνας αυτής έγιναν κατά καιρούς πλείστα πιστά αντίγραφα ανά ένα εκ των οποίων βρίσκεται σε κάθε Μονή του Άθω. Εορτάζει με μεγάλη θρησκευτική λαμπρότητα τη Δευτέρα του Πάσχα και στις 11 Ιουνίου σε ανάμνηση του κάτωθεν θαύματος, αρχή της φήμης της εικόνας και ως θαυματουργής.